PRN Sabah 3

 APA STRATEGI PERTEMBUNGAN SAMA SENDIRI

Di sebalik pertembungan di 17 kawasan antara sesama anggota Gagasan Rakyat Sabah (GRS) yang ditawarkan kepada pengundi dalam Pilihan Raya Negeri (PRN) Sabah 2020, menjadikan salah satu keunikan politik Sabah. Kenyataan Setiausaha Agung Perikatan Nasional, Hamzah Zainuddin bahawa parti-parti dalam GRS akan merumuskan calon tunggal mewakili GRS secara rasmi menjelang hari mengundi. Kenyataan balas Penasihat Perdana Parti Bersatu Sabah (PBS), Joseph Pairin Kitingan, PBS akan mengekalkan 22 orang calonnya di kerusi masing-masing. Ertinya, saingan sesama sendiri akan berterusan iaitu di semua 16 kerusi yang turut ditandingi PBS bersama rakan sekutu dari Barisan Nasional (BN) dan Perikatan Nasional (PN). Kecuali di Sook, bila PBRS mewakili BN bertembung dengan STAR yang mewakili PN. 

Strategi awal disebutkan pertembungan tidak dapat dielakkan untuk memberi ruang kepada parti-parti GRS bertembung sesama sendiri di kawasan parti Wawasan Plus kurang berpengaruh. Dijangkakan pertembungan sesama sendiri tidak mencacatkan peluang untuk wakil GRS menang walaupun undi sokongan berbecah. Risiko diambil melencong dari matlamat asal saingan utama PRN Sabah 2020 adalah saingan dua parti utama: Wawasan Plus dan GRS. Asanya satu lawan satu bagi parti utama, terbuka untuk parti lain ikut serta. Realitinya PRN Sabah yang diwarnai pertarungan banyak penjuru adalah lumrah semenjak 30 tahun lalu. Kali ini lebih rancak lagi hinggakan ada persaingan 11 penjuru di satu kerusi. Secara puratanya enam calon setiap kerusi. Paling minima pastinya tiga penjuru, di samping Wawasan Plus dan GRS, Parti Cinta Sabah (PCS) pimpinan bekas menteri Persekutuan, Anifah Aman, meletakkan calon di semua 73 kerusi. 

Apa pula rasional dan strategi apabila berlaku persaingan sama sendiri bagi satu blok pemuakatan. Saingan sama sendiri ini pernah diamalkan dalam Pilihan Raya Negeri Kelantan 1978. PRN Kelantan 1978 berlangsung setelah DUN Kelantan digantung dalam bulan November 1977 ekoran perintah darurat meletakkan pentadbiran Kelantan di Majlis Gerakan Negeri. Setelah perintah darurat ditarik balik, DUN Kelantan dibubarkan pada akhir Februari 1978. PRN Kelantan 1978 sengaja diadakan berasingan dengan negeri lain di Semenanjung dan Parlimen, usaha tersembunyi kerajaan Persekutuan dikepalai UMNO untuk merampas Kelantan daripada Pas. 

Dalam PRN Kelantan 1978, Barisan Nasional (BN) berkerjasama dengan Barisan Jemaah Islamiah SeMalaysia (Berjasa), serpihan Pas yang lahir dari krisis politik Kelantan yang membawa kepada pergantungan DUN Kelantan 1977. BN meletakkan 24 calon (23 UMNO, 1 MCA) , Berjasa 25 calon dan Pas bertanding di semua 36 kerusi DUN. BN memberi laluan kepada Berjasa di 12 kerusi, sebaliknya BN diberi laluan untuk bertanding di 11 kerusi, sementara di baki 13 kerusi calon-calon BN dan Berjasa bersaing sama sendiri. BN dan Berjasa bertanding satu lawan satu dengan Pas di 25 kerusi, sementara di 13 kerusi, berlaku saingan tiga penjuru; BN, Berjasa dan Pas. 

BN beri laluan untuk Berjasa bersaing dengan Pas secara satu lawan satu di kawasan kubu kuat Pas. BN tidak bertanding untuk mempastikan semua tenaga BN digunakan untuk menyokong calon Berjasa. Sementara di kawasan harapan tinggi BN, Berjasa tidak bertanding untuk mempastikan undi anti-Pas digembelengkan serta tiada perpecahan undi. Kawasan yang mempunyai pengaruh seimbang antara Pas dan BN, dipertaruhkan Berjasa demi memecahkan undi Pas untuk mempastikan kelebihan memihak kepada BN. PRN Kelantan memberikan Berjasa menang 11 dari 12 kerusi yang bertembung secara langsung dengan Pas, sementara BN menang 10 dari jumlah 11 kerusi yang melibatkan saingan satu lawan satu antara BN dan Pas. Sementara BN menyapu bersih semua 13 kerusi yang turut ditandingi Berjasa bersama Pas. 

 

Di Sabah, satu pengalaman pahit dihadapi BN menerusi PRU 1982. PRU 1982 hanya melibatkan kerusi Dewan Rakyat sahaja di Sabah, kerana PRN Sabah telah diadakan pada tahun 1981. PRN Sabah 1981 memberikan 44 kerusi kepada BN/Berjaya dan 4 kerusi kepada USNO. Di peringkat Persekutuan, kedua=dua parti; Berjaya dan USNO adalah anggota BN. Dalam PRU 1982, Berjaya diperuntukan 11 kerusi dan 5 kerusi kepada USNO. Semua calon BN daripada USNO tewas kepada calon bebas yang ditaja Berjaya. Calon-calon bebas berkenaan: Hj Affandi Tun Mohd Fuad Stephents (Marudu), Mohammad Yahya Lampong (Kota Belud), Hassan Alban Haji Sandukong (Labuk Sugut), Mohamad Yusof Haji Takob (Hilir Padas), Abdillah Haji Abdul Hamid (Silam). 

 

Sama ada kes Kelantan 1978 atau Sabah 1982 telah diambil sebagai pendekatan memenangi undi atau panduan diambil oleh GRS untuk mempastikan kerajaan yang dibentuk pasca PRU14 bukanlah kerajaan yang bermoral. Kekalahan Warisan Plus dalam PRN 2020 akan mengesahkan bahawa keputusan pilihan rakyat sebagai  hak yang harus dihormati. Sabah yang ada beberapa pengalaman membentuk kerajaan menerusi lompatan parti sejurus keputusan pilihan diumumkan atau tempoh terdekat pasca pilihan raya, banyak mengajar erti keikhlasan, kebertanggungjawabab dan intergriti dalam dunia demokrasi. Ianya sekadar langkah sementara dan terdesak jangka pendek untuk selesai masalah dan kebuntuan perundangan.

 

 

 

 

 

PRN Sabah 2

 PRN SABAH SEKADAR MENGABSAHKAN PEMBENTUKAN KERAJAAN LOMPATAN PARTI PRU14

Pilihan Raya Negeri (PRN) Sabah kali ke 16 memiliki tiga unsur atau element menarik berbanding dengan 15 siri PRN Sabah bermula 1967; saingan berbagai parti yang lebih besar bilangan kehadiran calon serta parti  berbanding PRN Sabah sebelum ini, situasi kerajaan dibentuk menerusi lompatan parti dan terbubar dalam tempoh singkat, persaingan sesama parti dalam sebuah pakatan. Kebiasaannya dalam sistem perlbagai parti, saingan utama adalah dua parti dominan, sementara parti-parti lain hanya sekadar memeriahkan gelanggang. Situasi ini lebih dominan dalam sistem "first past the post" dalam amalan demokrasi berparlimen yang diamalkan di negara ini. Jika dalam sistem berbilang parti yang mengesahkan kemenangan berasas kuasai undi lebih separuh dari jumlah undi sah, lebih terbuka kepada peluang berbagai parti menguasai arena. 

PRN Sabah 1990 menciptakan rekod kehadiran lima parti utama di samping beberapa parti kecil. Parti Bersatu Sabah (PBS) yang mempertahankan kuasa mempertaruhkan 48 calon untuk bertanding di semua 48 kerusi Dewan Undangan Negeri dicabar oleh Barisan Nasional (BN) yang diwakili Berjaya yang hilang kuasa sejak PRN 1985 di semua kerusi. USNO bertanding di 38 kerusi. Parti Rakyat Sabah (PRS), sebuah parti serpihan Berjaya pimpinan James Peter Ongkili meletakkan 42 calon. Angkatan Keadilan Rakyat (Akar), serpihan PBS, pimpinan Mark Koding bertanding di 32 kerusi. 

 

Ketokohan Muhamad Noor Mansor yang mengepalai BN/Berjaya, James Ongkili dan Mark Koding gagal meletakkan parti masing-masing sebagai tarikan utama pilihan pengundi. Di samping gagal memenangi sebarang kerusi, sebahagian besar calon Berjaya, PRS dan Akar hilang wang pertaruhan. PRN 1990, adalah tahun terakhir keberadaan Berjaya dalam gelanggang setelah hilang kuasa dalam PRN 1985,  dan hanya mampu perolehi satu kerusi tunggal dalam PRN 1986. 

PRN Sabah 1990 hanya menyaksikan PBS dan USNO sebagai aktor utama, dengan PBS berjaya pertahan kerajaan dengan perolehi 36 kerusi, pertambahan 2 kerusi daripada PRN 1986. USNO kekal dengan 12 kerusi sebagaimana PRN 1986. 

PRN Sabah 1999, PRN pertama selepas kejayaan BN membentuk kerajaan setelah berlaku lompatan ADUN dari PBS yang mengatasi BN dengan 25:23 kerusi dalam PRN Sabah 1994. Selepas PRN 1994, terbentuknya parti-parti; Parti Demokratik Sabah (PDS), Parti Bersatu Rakyat Sabah (PBRS) dan Parti Maju Sabah (SAPP) sebagai serpihan PBS, apabila kepimpinan PBS; Bernard Dompok, Joseph Kurup dan Yong Teck Lee meninggalkan PBS. Dalam PRN 1999, di samping BN sebagai parti yang mempertahankan kerajaan, PBS pembangkang utama, segelintir bekas pemimpin Berjaya yang diketui Pengiran Othman Abdul Rauf menubuhkan Barisan Bersatu Sabah Bersekutu (Bersekutu) untuk ikut serta dalam PRN 1999. BN, PBS dan Bersekutu bertanding di semua 48 kerusi DUN. BN meraih 31 kerusi, PBS 17 kerusi, sementara Bersekutu bukan sahaja gagal meraih sebarang kerusi tetapi majoriti calonnya hilanh wang pertaruhan. 

Dalam PRN Sabah 2020, seramai 447 calon bertanding untuk 73 kerusi DUN. Warisan Plus yang menggabungkan Parti Warisan, DAP, PKR dan UPKO melatakkan calon di semua 73 kerusi bersama Parti Cinta Sabah (PCS), di samping Gabungan Rakyat Sabah (GRS) yang menggabungkan tenaga BN, Perikatan Nasional dan PBS yang meletakkan 92 calon di semua kerusi dengan pertindihan persaingan di 17 kerusi. 

 

Ikut serta dalam PRN 2020; USNO (Baru) 47 calon, Liberal Democratic Party (LDP) 46 calon, Parti Gagasan Rakyat  Sabah (Gagasan) 28 calon, Parti Perpaduan Rakyat Sabah (PPRS) 22 calon, Parti Harapan Rakyat Sabah (HR) 5 calon, Parti Kerjasama Anak Negeri (Anak Negeri) 2 calon, Parti Kebangsaan Sabah (PKS) seorang, Parti Perpaduan seorang dan 56 orang calon bebas. 

Penyertaan PCS di bawah kepimpinan Anifah Aman, bekas pemimpin UMNO pernah menduduki kabinet Persekutuan, USNO (Baru) diketuai oleh Pendikar Amin Haji Mulia, bekas pemimpin USNO dan UMNO, bekas Speaker Parliamen, Chong Kah Kiat, bekas Ketua Menteri Sabah menerusi LDP lebih menarik tawaran untuk pengundi Sabah bagi pilihan raya mengejut ini, seharusnya dilihat kemampuan mereka membuat kejutan. Mampukah mereka lakukan kejutan berbekalkan populariti mereka di tengah-tengah perubatan kuasa antara Warisan bersama sekutu yang menguasai kerajaan dengan pembangkang utama, GRS. 

 

Keupayaan PCS meletakkan calon di semua kerusi harus dihormati kesediaan untuk mengambil alih kerajaan berasaskan kekuatan tempatan dalam memposisikan sentimen  "Sabah untuk Sabah" sebagai wadah perjuangan. PCS tidak bermuafakat dengan parti-parti yang bersifat nasional, yang disebut oleh orang tempatan sebagai "parti orang Semenanjung". Setelah UMNO hilang kuasa dalam PRU14, Anifah Aman keluar UMNO tanpa sertai mana-mana parti. 

Usaha Pandikar Amin Haji Mulia, bekas pemimpin USNO kemudiannya UMNO,  cuba meletakkan semula peranan USNO yang dibubarkan untuk memberi laluan kepada UMNO memasuki Sabah pada tahun 1991, menerusi organisasasi baru USNO (Baru) yang ditubuhkan beberapa tahun lalu. USNO dibubarkan di kala sokongan masih ada, berbeza dengan penolakan rakyat terhadap Berjaya. Di kala dibubarkan, USNO ada perwakilan di dewan perundangan negeri dan Persekutuan, sementara Berjaya ditolak terus walaupun pernah menguasai hampir semua kerusi di DUN.  Usaha USNO bersama Berjaya membawa masuk UMNO ke Sabah lebih mengambilkira keperluan kekuatan berdepan pengaruh PBS yang semakin meningkat sokongan dalam PRN 1990. 

Chong Koh Kiat, bekas pemimpin Berjaya menubuhkan Liberal Democratic Party (LDP) setelah pembubaran Berjaya ekoran kemasukan UMNO ke Sabah. LDP asasnya mengumpul tenaga bukan Bumiputera dari Berjaya, bersama BN dan membolehkan Chong Koh Kiat menjawat jawatan Ketua Menteri, mengisi giliran wakil masyarakat Cina, di awal pemerintahan BN. LDP keluar BN selepas kekalahan PRU14. Kembali semula ke medan oleh Chong memimpin LDP yang bukan lagi mengisi peruntukan kerusi kawasan bandar tetapi menyeluruh dalam PRN 2020 mewakili semua kaum. Sejauhmana kemampuan LDP dengan pendekatan baru yang bersendirian kali ini. 

Apakah ketokohan Anifah Aman, Pandikar Amin dan Chong Koh Kiat mampu mengatasi ketandasan Pengiran Othman Rauf, James Ongkili dan Mark Koding. Sauhmanakah kekuatan peribadi tokoh mampu mengubah senario PRN 2020 yang lebih tertumpu Warisan Plus saingi GRS.

Apakah pengalaman lampau, saingan hanya tertumpu kepada dua parti utama sebagaimana PRN 1990 dan PRN 1999, walaupun pengundi ditawarkan dengam banyak pilihan. Sungguhpun parti Berjaya, PRS, Akar dan Bersekutu meletakkan bilangan calon yang ramai untuk memenuhi keperluan kesungguhn membentuk kerajaan, yang berakhir dengan majoriti calon mereka bukan sahaja tewas tetapi hilang wang pertaruhan. 

Tiga cabaran utama PRN Sabah 2020. Pertama kemampuan Wawasan mempertahankan kerajaan setelah mereka hilang majoriti menjelang pembuburan DUN. Sejauhmanakah Wawasan bersama sekutunya dapat menebus maruah membentuk kerajaan pasca PRU14 hasil pembelotan beberapa wakil rakyat parti lawan. 

 

Cabaran kedua kepada GRS yang dibentuk selepas hari penamaan calon dalam usaha menguasai kerajaan negeri apabila parti-parti dalam gabungan ini bersaing sesama sendiridi 17 kerusi. Matlamat awal pembangkang ialah untuk mewujudkan saingan satu lawan satu. UMNO bertembung dengan calon PBS di lima kerusi, PBRS dan STAR masing-masing bersaingan bersama PBS di tiga kerusi. MCA bertembung dengan PBS di dua kerusi sementara Bersatu menyaingi PBS di satu kerusi. 14 kerusi menyaksikan saingan bersama PBS. Namun begitu, tanpa penyertaan PBS, juga berlaku saingan parti lain iaitu PBRS dan STAR. Sementara itu terdapat dua kerusi pertembungan tiga parti dalam gagasan ini. 

 

11 daripada 17 kerusi pertembungan sesama sendiri dalam pakatan BN, Perikatan Nasional dan PBS, berlaku di kawasan majoriti Bumiputera Bukan Islam (BBI).  Kawasan atau kerusi berkenaan; Bengkoka (55% BBI), Matunggong (76% BBI), Tandek (76% BBI), Kadamaian (85% BBI), Moyog (85% BBI), Tambunan (85% BBI), Paginatan (64% BBI), Melalap (61% BBI), Tulid (75% BBI), Sook (71% BBI), dan Telupid (70% BBI). Di kerusi majoriti Bumiputera Islam, Lumadan (90% Bumiputera Islam) dan Tanjung Aru (59% Islam), calon BN dari UMNO ditentang oleh calon PBS. 

 

Setelah kejatuhan kerajaan BN selepas PRU14, daripada 29 kerusi yang dimenangi, BN hanya tinggal seorang ADUN sahaja iaitu bekas Ketua Menteri, Musa Aman. 28 ADUN yang lain meninggalkan BN: 17 UMNO, 5 PBS, 5 UPKO dan 1 PBRS. Kerajaan PH-Warisan dikatakan hilang majoriti setelah 33 ADUN (UMNO, Bersatu, PBRS, STAR, PBS) menyatakan sokongan kepada Musa Aman membawa kepada pembubaran DUN untuk PRN 2020.  Hanya 13 orang sahaja dari kalangan 33 ADUN berkenaan dipilih oleh parti masing-masing untuk pertahan kerusi. UMNO yang mempertaruhkan 32 calon meletakkan muka baru. 

Umumnya setelah seminggu berkempen PRN 2020 lebih terarah kepada  3 fokus: sejauhmana kerajaan Warisan Plus mampu bertahan, kekuatan cabaran GRS untuk membuktikan sokongan majoriti sebelum DUN terbubar, kemampuan tokoh mengatasi kekuatan parti.

 

 

PRK Pasca PRU14

 KECENDERUNGAN TUMPUAN ISU NASIONAL

Dua belas siri pilihan raya kecil (PRK) pasca Pilihan Raya Umum ke 14 (PRU14) agak istimewa dibandingkan PRK pasca PRU sejak PRU1 (1959) hingga PRU13 (2013). PRK pasca 13 siri PRU sekadar mengisi kekosongan dalam dewan perundangan peringkat Persekutuan atau negeri. Prestasi sama ada parti pemerintah atau pembangkang terkesan daripada pergolakan dalaman yang memberi impaks kepada pencapaian parti dalam PRK. Krisis kepimpinan UMNO 1987 menjelmakan gambaran sikap pengundi kepada Barisan Nasional (BN) dalam beberapa PRK. Krisis kepimpinan UMNO yang membentuk dua "team" dalam parti menterjemahkan krisis kepimpinan membawa kepada perubahan sikap penyokong di lapangan atau akar umbi. 

  

PRK Parlimen Johor Bahru mengubah status kubu kuat UMNO zaman berzaman menyaksikan calon rasmi UMNO mewakili BN gagal mempertahankan kerusi, apabila tewas kepada pemimpin UMNO dari "team B" yang bertanding sebagai calon bebas. Calon bebas berkenaan, Shahrir Samad menang bergaya dengan majoriti besar. PRK Johor Bahru diadakan pada 25/08/1988. Lima bulan sebelum PRK Johor Bahru (Mac 1988), angin perubahan kesan krisis UMNO mulai dirasa bila calon BN menang tipis dengan majoriti 31 undi dalam PRK Tanjung Puteri. Tanjung Puteri adalah sebahagian dari kawasan Parlimen Johor Bahru. Setelah melihat reaksi dan gelagat pengundi metropolitan kawasan campuran, kesan dari krisis ini boleh dilhat menerusi PRK Parit Raja, yang diadakan dua bulan selepas PRK Johor Bahru. Kerusi Parit Raja adalah kawasan kubu kuat UMNO dan beberapa kali calon UMNO menang tanpa bertanding dalam PRU. Parit Raja mewakili kawasan majoriti Melayu dan bersifat luar bandar. Calon BN hanya menang dengan majoriti kecil mengatasi calon bebas, Hamdan Yahya yang merupakan bekas pemimpin pemuda UMNO. 

 

Selepas pendaftaran Parti Melayu Semangat 46 yang menghimpunkan sebahagian pemimpin-pemimpin UMNO dari "team B" yang dikepalai Tengku Razaleigh Hamzah, ujian sokongan kepada serpihan UMNO boleh dilihat kepada kawasan majoriti Melayu. Tanpa penyertaan kepimpinan dari Johor, tumpuan lebih terarah kepada Kelantan dan Terengganu, negeri majoriti pengundi Melayu. Sementelahan pula, kekuatan parti-parti Melayu lebih terserlah di kawasan ini. Ujian awal persepakatan parti-parti Melayu ialah menerusi PRK Teluk Pasu pada 26/06/1989. Kerjasama parti-parti Melayu menerusi Semangat 46, Pas, Berjasa dan Hamim membolehkan Pas merampas kerusi Teluk Pasu. PRK Teluk Pasu menyaksikan harapan yang tinggi kepada UMNO dan Pas, bila UMNO meletakkan bekas Kadhi Besar Terengganu, Abdul Rahman Mohamad, sementara Pas mempertaruhkan AJK Pusat, Harun  Taib. 

 

Semangat dari Teluk Pasu tidak merebak ke bahagian lain, selatan dan pantai barat, bila beberapa PRK di kawasan luar bandar masih mengekalkan penguasaan BN/UMNO. UMNO kekal mempertahankan kerusi dengan selesa bila dicabar Pas atau Semangat 46 di Tambatan (Johor), Sungai Besar (Selangor), Pantai Merdeka (Kedah), Kuala Linggi (Melaka) dan Kijal (Terengganu). Justeru itu, Pas dengan kerjasama Semangat 46, Berjasa dan Hamim berjaya buat kejutan di Kelantan dan sedikit kejayaan di Terengganu dalam PRU 1990. Sementara di lain-lain tempat khususnya di sebelah utara, kerjasama Semangat 46 dan Pas tidak banyak mengurangkan sokongan kepada BN khususnya UMNO. 

Dalam tempoh setahun sahaja, gelora politik lebih memihak kepada pembangkang Melayu, kemudian keadaan menjadi tenang yang memberikan kemenangan selesa kepada BN dalam setiap PRK. Sungguhpun ada  kejutan dalam beberapa PRK tetapi lebih kepada isu peribadi calon, isu tempatan dan kes-kes terpencil, yang tidak memberi kesan kepada situasi politik nasional keseluruhannya. 

Berbeza dengan gambaran politik nasional dimanifestasikan menerusi  12 siri PRK pasca PRU14. Justeru kejutan dan perubahan besar yang dicetuskan oleh PRU14, fokus utama pertukaran pemerintahan di peringkat Persekutuan dan sebahagian besar kerajaan negeri, PRK pasca PRU14 bolehlah dijadikan sebagai medan ujian serta pengukuran sokongan rakyat pasca PRU. 

 

Dalam tempoh 100 hari pertama pemerintahan pimpinan Pakatan Harapan (PH), PH diberi ujian pertama menerusi PRK Sungai Kandis pada 08/08/2018. Dalam suasana kemenangan kerajaan baru dirayakan, sungguhpun sekadar 49 peratus rakyat keluar mengundi, PH menerusi calon PKR diberikan kemenangan selesa dengan majoriti besar, 5,482 undi atau 23.27 peratus. Kawasan majoriti Melayu dengan 71.54 peratus pengundi Melayu memberikan mesej pengundi Melayu terus bersama menyokong kerajaan pimpinan PH. 

 

Sebulan kemudian, ujian kepada pemerintahan PH ditertemahkan menerusi PRK Balakong dan Seri Setia, pada 08/09/2018. Kedua-kedua kerusi di negeri Selangor ini boleh diambil sebagai sample sokongan kawasan majoriti pengundi bukan Melayu dan campuran. Hampir 70 peratus pengundi Balakong adalah pengundi bukan Melayu, di mana pengundi Melayu cuma 29.25 peratus. Calon PH yang diwakili DAP di samping mempertahankan kerusi, juga mengekalkan kemenangan bergaya, majoriti 18,533 undi atau 69.98 peratus. 

Seri Setia pula sebuah kerusi campuran dengan pengundi Melayu memiliki 54.13 peratus, India 24.39 peratus dan Cina 19.70 peratus, masih mengekalkan kemenangan kepada calon PH/PKR. Calon PKR menang dengan majoriti 4,027 undi atau 17.19 peratus. 

Sama sebagaimana situasi di Sungai Kandis, peratusan keluar mengundi yang rendah iaitu 42.93 peratus di Balakong dan 44.09 peratus di Seri Setia. Mengambil kira faktor, ketiga-tiga kerusi DUN Selangor ini, adalah kerusi yang dipertahankan oleh PH, secara kasar boleh dijadikan panduan menganalisis tahap sikap rakyat terhadap PH. Gambaran peratusan keluar mengundi yang rendah sesuatu yang dijangka lantaran tempoh selepas pembentukan pemerintah baru. Keperluan untuk keluar mengundi dibatasi kerajaan baru oleh kepuasan hati pengundi masih tidak terganggu dan terusik. Sungguhpun PH masih kekal mempertahankan kerusi yang dimenangi dalam PRU14 secara perbandingan dari segi peratusan undi yang diraih serta majoriti undi atau perbezaan undi dengan calon pembangkang lebih kecil. Undi yang diraih pastinya berkurangan lantaran peratusan keluar mengundi yang rendah berbanding melebihi 80 peratus di ketiga-ketiga kerusi berkenaan dalam PRU14, PH berjaya tingkatkan peratusan undi di Sungai Kandis dan Balakong, dan merosot di Seri Setia. 

Ketiga-tiga kerusi DUN Selangor yang terlibat dengan PRK di atas mewakili komposisi dan demografi yang berbeza; Sungai Kandis, kawasan pinggiran bandar dengan majoriti pengundi Melayu, Balakong kawasan majoriti pengundi bukan Melayu dan Seri Setia lebih cenderung mewakili kawasan campuran. Hasil PRK berkenaan sebagai sample bolehlah dirumus dalam tempoh 100 hari selepas pembentukan kerajaan PH di Selangor masih utuh sebagai sokongan berbagai kelompok sebagaimana PRU14. 

Tahun pertama pentadbiran PH dilengkapi dengan PRK Parlimen Port Dickson pada 13/10/2018. PRK Port Dickson lebih tertumpu kepada usaha membolehkan pemimpin utamanya DS Anwar Ibrahim, sebagai bakal Perdana Menteri berada di Dewan Rakyat. PRK terancang selepas Ahli Parlimennya meletak jawatan untuk memberi laluan kepada bakal PM. Pemboikotan pembangkang utama, BN dalam PRK ini menjadikan ianya sekadar sebuah perancangan demi politik PH, kawasan campuran ini dengan 42.72 peratus pengundi Melayu bersama 57 peratus bukan Melayu mengekalkan kemenangan dengan majoriti besar. PRK Port Dickson tidak tepat atau kurang relevan untuk menguji kekuatan sokongan rakyat kepada kerajaan pimpinan PH, tetapi faktor calon PM itu lebih menonjol. 

Ukuran kekuatan penerimaan rakyat kepada pemerintahan PH dapat dikesan menerusi kecenderungan dan gelagat pilihan pengundi dalam PRK apa pemerintahan PH memasuki tahun kedua kerajaan baru. Kegagalan calon PH dari DAP merampas kerusi PRK Cameron Highlands pada 26/01/2019, berbekalkan faktor kalah tipis dalam PRU14. Kawasan Parlimen Cameron Highlands adalah satu kawasan campuran mencatatkan 33.50 peratus pengundi Melayu, 29.48 peratus Cina, 14.91 peratus India dan 21.56 peratus Orang Asli. Keunikan komposisi pengundi kawasan Parlimen ini memberikan kekuatan seimbang kepada PH yang mendapat sokongan besar pengundi bukan Melayu dan BN yang banyak bergantung kepada undi Melayu. Kejayaan BN pertahankan kerusi dengan majoriti 3,238 undi atau 15.11 peratus cukup besar berbanding majoriti 597 undi dalam PRU14 di kala peratus keluar mengundi   79.0  peratus sedangkan hanya 68.72 peratus keluar mengundi dalam PRK. PH sebagai parti kerajaan tidak perolehi kelebihan dalam PRK Cameron Highlands. Perubahan calon BN daripada keturunan India kepada Orang Asli serta kerjasama Pas tidak bertanding dalam PRK serta menyokong calon BN memberikan kesan besar kepada hasil keputusan PRK ini. 

PRK Semenyih pada 02/03/2019, 10 bulan selepas PH menguasai semula kerajaan negeri Selangor memberikan gambaran baru sikap rakyat yang jauh berbeza dengan sikap mereka pada awal pemerintahan PH sebagaimana ditun jukkan oleh pengundi Sungai Kandis, Balakong dan Seri Setia. PH yang menang kerusi Semenyih dengan majoriti selesai 8.964 undi dalam PRU14, gagal mempertahankan kerusi dalam PRK, ketinggalan 1,914 undi kepada calon BN daripada UMNO. Komposisi pengundi Semenyih dengan 67.71 peratus Melayu dan 32 peratus bukan Melayu, tidak mampu mengulangi kejayaan PH di Sungai Kandis. 

PRK Rantau, sebuah kerusi DUN Negeri Sembilan pada 13/04/2019, tidak tepat untuk menghukum kegagalan dan prestasi PH lantaran dalam PRU14, BN menang tanpa bertanding bagi kerusi ini. Kemenangan yang tidak sah itu, memberi jalan kepada PRK ini. Rantau satu kawasan campuran dengan 53.43 peratus Melayu, bersama 27.0 peratus India dan 18.81 peratus Cina, memberikan pencapaian BN lebih baik dari PRU14 jika dilihat kepada undi kerusi Parlimen dari daerah-daerah mengundi dalam kawasan pilihan raya negeri Rantau. 

 

Setelah 3 PRK yang melibatkan kawasan semi-bandar, kampung Melayu tradisional, penempatan rancangan pembangunan tanah dan kawasan Orang Asli, di Semenanjung yang memberikan pencapaian tidak memihak kepada PH, satu PRK diadakan di kawasan bandar di Sabah. PRK Sandakan pada 11/05/2019 sekadar mengisi kekosongan kerusi Ahli Parlimen Sandakan, lantaran Sandakan kubu kuat DAP seawal 1980an lagi. BN tidak menyertai PRK ini, yang memberi laluan mudah kepada calon DAP mempertahankan kerusi mengatasi beberapa calon parti tempatan. Sebagaimana diduga, sama seperti di Balakong, kawasan bandar tidak menjejaskan sokongan pengundi kepada PH yang menguasai kerajaan Persekutuan. 

 

PRK Parlimen Tanjung Piai pada 16/11/2019 menampilkan perlanjutan penolakan rakyat terhadap PH. Kawasan yang mempunyai 58.80 peratus pengundi Melayu bersama 41.64 peratus pemilih Cina menambah kecederaan kepada PH apabila calon PH dari parti Bersatu gagal pertahan kerusi yang dimenangi dengan majoriti 524 undi dalam PRU14. BN yang mempertaruhkan calon MCA berjaya meninggalkan calon PH dengan perbezaan 15,086 undi atau  38.87 peratus. Calon PH hanya perolehi 10,380 undi   berbanding 21,255 undi dalam PRU14 berbanding peningkatan undi calon BN dari 20,731 undi dalam PRU14 kepada 25,466 undi, dalam situasi 74.32 peratus keluar mengundi dalam PRK berbanding peratusan keluar mengundi sebanyak 85.0 peratus dalam PRU14.

PRK Parlimen Kimanis (08/01/2020) mencari rentak kecenderungan rakyat khususnya masyarakat luar bandar di Sabah. PRK Kimanis memberi gambaran penolakan rakyat berlaku seluruh negara. BN yang hanya menang dengan majoriti tipis 156 undi mengatasi calon parti Warisan dalam PRU14. Dalam PRK calon Warisan mewakili parti kerajaan Persekutuan ditewaskan dengan majoriti yang bertambah iaitu 2,029 undi atau 8.28 peratus. Kawasan Parlimen Kimanis yang dihuni oleh 66.54 peratus pengundi Bumiputera Islam, 29.93 peratus Bumiputera Bukan Islam, 3.19 peratus pemilih Cina mengekori kecenderungan pengundi yang  mempunyai komposisi pemilih sama di Semenanjung, iaitu peralihan atau ayungan undi selepas PRU14. 

Dua PRK terakhir, Chini (04/07/2020) dan Slim (20/08/2020), yang berlangsung di kawasan majoriti pemilih Melayu: 90.43 peratus di Chini, 74.61 peratus di Slim lebih memperlihatkan kesan pembentukan Muafakat Nasional yang dianggota UMNO dan Pas berjaya memberikan kemenangan dengan majoriti yang besar kepada BN yang mempertahankan kerusi. Calon BN membolot 91.05 peratus undi di Chini dan 84.5 peratus di Slim berbanding 60.78 peratus di Chini dan 44.33 peratus di Slim dalam PRU14. 

PRK pasca PRU14 bolehlah disimpulkan kepada dua tahap: tahap pertama (2018) dan tahap kedua (2019-2020). Tahap pertama sekadar mengisi kekosongan kerusi dalam dewan perundangan yang menampakkan pengundi mengekalkan PH dan BN atau pembangkang sebagaimana pilihan mereka dalam PRU14. Tahap kedua menampakkan perubahan yang mendadak hasil ketidakpuasan hati rakyat kepada kerajaan Persekutuan pimpinan PH, kecuali Sandakan. Perubahan kedua ialah keperluan kepada penyatuan suara Melayu menerusi UMNO dan Pas yang membantu mengubah senario yang dicetuskan dalam PRU14. Perubahan ketiga ialah kemenangan PH dalam PRU4 kesan pertandingan tiga penjuru yang memberi perpecahan undi kepada pengundi yang tidak menyokong PH. Bila Pas yang mendapat undi yang mampu memberikan saingan dengan pungutan undi berkesan di Cameron HIghlands, Semenyih, Tanjung Piai, Chini dan Slim memberi laluan menyaingi PH berserta memberikan sokongan penuh bersama jentera mampu meningkatkan peratusan undi BN. 

Walaupun PRK berkenaan hanya melibatkan beberapa negeri sahaja, tetapi ianya merangkumi berbagai latar belakang demografi, berbagai latar sosio-geografis dan berbagai komposisi pemilih mengikut kaum, ianya mampu dijadikan sample untuk membina gambaran lanskad politik pasca PRU14. Apa yang dipertontonkan oleh kecenderungan dan gelagat pemilih dalam beberapa PRK tersebut sebagai mewakili situasi politik nasional kerana dalam semua PRK tersebut, isu nasional lebih menonjol mengatasi isu tempatan dan isu calon.