PRN Sarawak 3

ANTARA PERTINDIHAN CALON DENGAN CALON LANGSUNG

Pilihan Raya DUN Sarawak ke 11 (PRN11) agak menarik untuk diberi perhatian kerana kedua-dua kumpulan: Barisan Nasional (BN) selaku kerajaan dan pakatan pembangkang utama masing-masing memiliki masalah dari sudut agihan kerusi untuk ditandingi anggota komponennya. 

Pakatan pembangkang menerusi Pakatan Harapan yang merupakan kerjasama parti-parti: Democratic Action Party (DAP), Parti Keadilan Rakyat (PKR) dan Parti Amanah Negara (Amanah) gagal mewujudkan perintindihan calon unuk mengelakkan pertembungan sesama sendiri. Keputusan persepakatan di peringkat nasional membahagikan 82 kawasan atau kerusi: PKR 40, DAP 29 dan Amanah 13. Berbanding agihan untuk PRN10 (PRN 2011), semasa pembangkang berpakat dalam Pakatan Rakyat: PKR 49, DAP 15 dan Pas 5, dengan 2 kawasan tidak ditandingi. Amanah adalah serpihan Pas, di mana dalam PRN11, Pas bertanding sebagai blok ketiga, tanpa ikatan dengan mana-mana parti.

Agihan 40:29:13 dicapai di peringkat kepimpinan nasional, gagal dicapai di peringkat negeri. Kegagalan mengelakkan pertandingan sesama pambangkang oleh kepimpinan pembangkang negeri mencacatkan penyertaan Pakatan Harapan dalam PRN11. DAP yang diputuskan 29 kerusi, mencabuli keputusan nasional dengan meletakkan calon di kerusi di kawasan yang diperuntukan kepada PKR: Batu Kitang dan Simanggang. PKR pula meletakkan calon di kerusi peruntukan DAP: Mambong, Ngemah, Murum dan Mulu. Batu Kitang adalah kawasan majoriti Cina di pinggir Kuching, sementara Simanggang, walaupun kawasan majoriti Iban, tetapi memiliki jumlah pengundi Cina yang besar, 30%. Mambong, kawasan majoriti Bidayuh, Ngemah adalah majoriti Iban, sementara kerusi Murum dan Mulu adalah kerusi baru diwujudkan yang terdiri dari majoriti pengundi Orang Ulu. 

Dalam PRN10, DAP menang di 12 kawasan, kawasan bandar dan pinggir bandar dengan majoriti Cina dan campuran, tewas di 3 kawasan: Bawang Assan (majoriti Cina), Simanggang (campuran majoriti Iban dan Cina) dan Bukit Kota (dulunya kawasan campuran Melayu dan 30% Cina, sekarang sebahagian kawasan baru; Mulu). Dalam PRN11, selepas kejayaan dalam PRN10, DAP menambahkan perletakan calon di kawasan luar bandar, khususnya kawasan Bumiputera bukan Islam. 

PKR pula walaupun diberikan jumlah kawasan yang lebih banyak sebagai sifatnya tanpa batasan ras dan geografis, dengan jumlah kawasan terbesar gagal memenuhi sasaran pembangkang menafikan kemenangan percuma BN pada hari penamaan calon. PKR gagal kemuka calon di kerusi: Pantai Damai, Bukit Kota, Batu Danau dan Bukit Sari, kecuali Batu Danau, kawasan majoriti Orang Ulu dan Iban, yang lain adalah kawasan majoriti Melayu.  BN menang tak bertanding di Bukit Kota dan Bukit Sari.

Bagi Pakatan Harapan, persoalannya mengapa berlaku berlaku perebutan kerusi atau pertindihan di kawasan campuran dan Bumiputera bukan Islam dan membiarkan laluan mudah BN di kawasan majoriti Melayu-Melanau. Di Sarawak, episod pertindihan atau perebutan kawasan bukanlah satu episod baru dalam lembaran pengalaman berpolitik selepas merdeka. 

Pakatan pembangkang yang lebih kepada kerjasama politik untuk mengelakkan BN menang tak bertanding di beberapa kawasan dan persaingan dua penjuru, untuk mewujudkan persaingan yang lebih sengit antara parti kerajaan dan pembangkang. Justeru kerjasama yang longgar banyak terdedah kepada pencabulan dan langgar syarat. Kerjasama antara parti pembangkang yang lebih berkesan dapat dilihat daripada PRU 1969, kerjasama DAP-Gerakan-PPP,  PRU 1990 menerusi Angkatan Perpaduan Ummah,  PRU 1999 menerusi Barisan Alternatif, PRU 2008: Pas-PKR-DAP, dan PRU 2013 dalam Pakatan Rakyat. 

Dalam PRU 1990, sungguhpun kerjasama intim antara Pas dengan Semangat 46, Pas meletakkan calonnya di kerusi peruntukan Semangat 46 iaitu kerusi Dun Serada (Terengganu) membawa kepada persaingan 3 penjuru. Kekuatiran kekuatan Semangat 46 di Serada yang boleh membantu jentera Pas untuk Parlimen Marang ada kekuatannya bilamana calon Semangat 46 hanya pungut 487 undi sahaja berbanding calon Pas 4,293  undi dan calon BN 5,077 undi, dan Pas menang kerusi Parlimen Marang, walaupun Pas menang 2 kerusi Dun lebih rendah majoritinya berbanding 2 kerusi Dun yang dimenangi BN. 

Dalam PRU 2013, Pas telah meletakkan calonnya sendiri di kerusi yang diperuntukkan kepada PKR, antaranya kerusi negeri Sungai Acheh (Pulau Pinang), Kota Damansara (Selangor), Kota Putera dan Bukit Besi (Terengganu). Penyertaan Pas di Kota Damansara menyebabkan kerusi itu dirampas oleh BN. 

Keseluruhannya pencabulan kerjasama menerusi perletakan calon ketiga adalah berfokus kepada faktor kekuatan pengaruh parti dan jentera parti di samping kurang yakin dengan keupayaan parti sahabat. Apa saja keputusan kepimpinan parti di peringkat nasional, dicabul bila turun ke peringkat kepimpinan negeri menjelang hari penamaan calon. Jentera parti di peringkat negeri lebih mementingkan kepentingan parti di peringkat bawah, tanpa mengambil kira kepentingan nasional dan jangka panjang kerjasama antara pembangkang. Isu di Sarawak menampakkan keegoaan DAP negeri, setelah memperlihatkan prestasinya lebih baik berbanding rakan-rakan lain dalam pakatan. Awal-awal lagi DAP Sarawak memutuskan hubungan Pas lantaran usaha Pas nak laksana perundangan berkaitan hudud di Kelantan, yang tiada kaitan dengan kondisi dan semangat perlembagaan di negeri Sarawak. Usaha DAP hendak menhancurkan Pakatan Rakyat lebih awal diusahakan di Sarawak, sebelum kepimpinan nasional parti-parti lain buat keputusan.    

Menjelang PRN4 (PRN 1983), berlaku krisis dalam Sarawak National Party (SNAP), sebuah anggota komponen BN. Kemuncak krisis ini ialah pembentukan sebuah parti serpihan, Parti Bansa Dayak Sarawak (PBDS). Krisis ini lebih menampakkan krisis antara blok kepimpinan Iban dengan kepimpinan Cina. Di kemuncak krisis SNAP-PBDS, DUN dibubarkan dan pembubaran DUN ini dijadikan landasan mencari jalan penyelesaian krisis dalam BN. Dalam PRN4, komponen BN: Parti Bumiputera Bersatu (PBB) dan Sarawak United People's Party (SUPP) bertanding sebagai calon rasmi BN, menggunakan logo BN, sementara SNAP dan PBDS bertanding atas logo masing-masing, di kawasan yang dimenangi SNAP dalam PRN3. 

Dalam PRN4, BN meletakkan 32 calon: 20 PBB dan 12 SUPP.  SNAP bertanding di 18 kerusi, termasuk 2 kerusi yang ditandingi calon rasmi BN, sementara PBDS bertanding menentang SNAP di 14 kawasan. Keputusan PRN4 ialah: BN 30 kerusi( 19 PBB, 11 SUPP), SNAP 8 kerusi, PBDS 6 kerusi dan 4 kerusi dimenangi calon-calon bebas.  SNAP menang di kawasan berbagai sementara PBDS hanya di kawasan majoriti Iban sahaja.  Selepas PRN4, PBDS gagal diterima sertai kerajaan negeri, dan menjadikan sebagai pembangkang peringkat kerajaan negeri dan penyokong BN di peringkat Persekutuan.

BN yang dibarisi 4 parti komponen; PBB, SUPP, Parti Rakyat Sarawak (PRS) dan Sarawak Progressive Democratic Party (SPDP) berdepan dengan krisis dalaman parti yang membawa kepada pembentukan serpihan. SUPP yang alami kekalahan teruk dalam PRN10, bila cuma menangi 6 kerusi dari jumlah 19 kerusi yang diperuntukan BN. Prestasi buruk ini membawa kepada krisis keyakinan kepimpinan membawa kepada kemunculan serpihan; United People's Party (UPP). Dalam DUN penggal lepas, dari 6 ADUN asal SUPP, 4 daripadanya sertai UPP. 

SPDP adalah serpihan dari SNAP, setelah perbalahan dalam SNAP yang membawa kepada pembatalan pendaftaran SNAP  dalam tahun 2002. William Mawan dinasihatkan oleh Ketua Menteri menubuhkan parti baru. SPDP disahkan pendaftaran pada 9/11/2002.  SPDP alami krisis lagi sebagaimana krisis parti induknya SNAP dalam tahun 1983. William Mawan membawa keluar sebahagian kepimpinan SPDP, untuk menubuhkan Parti Tenaga Rakyat Sarawak (Teras) dalam tahun 2014. Semua  6 orang ADUN SPDP sertai Teras. 

BN negeri mengambil pendekatan meletakkan calon langsung (direct candidates) sebagaimana pernah diamalkan apabila kegagalan BN meletakkan calon yang diterima oleh semua anggota komponen.  Dalam PRU 1990, Abit Joo, yang bertanding sebagai calon bebas memenangi kerusi Parlimen Julau mengalahkan calon BN. Dalam PRU 1995, di atas ketokohannya dan sebagai winnable candidate, Abit Joo diminta bertanding semula.  Oleh kerana kerusi tersebut adalah kerusi tradisi PBB, PBB meminta diletakkan calon dari PBB. Keputusannya BN meletakkan Abit Joo sebagai calon langsung BN, dan terpulang kepada beliau memasuki mana-mana parti sekiranya menang. Beliau sertai PBDS selepas menang PRU 1995. 

Justeru parti-parti serpihan UPP dan Teras secara langsung ditaja dan direstu penubuhan oleh kepimpinan BN negeri, maka diberi keistimewaan sebagai calon langsung BN kerana kedua-dua parti belum diterima sebagai anggota rasmi komponen BN. 7 kerusi diperuntukan untuk UPP dan 6 Teras. 

SUPP diberikan 13 kerusi sementara UPP menerusi calon langsung mendapat 7 kerusi, berbanding 19 kerusi dalam PRN10. Tambahan satu kerusi baru iaitu Bukit Semuja, kawasan majoriti Bidayuh. SUPP bertanding di 12 kerusi manjoriti Cina dan 1 campuran Iban dan Cina, sementara bagi UPP: 3 kerusi Bidayuh, 1 Iban dan 3 Cina. Daripada 12 kerusi yang dimenangi DAP dalam PRN10 lalu, 9 diperuntukkan kepada SUPP untuk ambil tanggungjawab. 

Bagi SPDP, 5 kerusi yang diperuntukan adalah 2 kerusi yang kalah kepada PKR dalam PRN lalu, merangkumi kawasan Bumiputera bukan Islam. Kerusi kepada Teras melalui calon langsung termasuk 3 dimenangi oleh calon SPDP dalam PRN lalu, bezanya Teras bertanding diberbagai kawasan termasuk kawasan Bumiputera Islam (Bekenu) dan kawasan majoriti Cina (Pelawan) di samping kawasan atau kerusi Bumiputera bukan Islam.   

Calon langsung mewakili BN yang terdiri dari pencalonan UPP dan Teras menampakkan usaha BN Sarawak mengaktifkan peranan serpihan serta membantu memecahbelahkan parti-parti komponen yang bermula dengan perpecahan dalam SNAP dalam tahun 1983. Pembentukan parti-parti serpihan yang akan diterima menyertai BN negeri selepas ini, akan mengecilkan perwakilan parti-parti komponen serta memperkukuhkan penguasaan PBB sebagai parti induk. 11 kerusi baru hasil persempadanan semula kawasan pilihan raya terakhir diagihkan 5 untuk PBB, 2 kepada PRS. Sementara baki 4, 2 kepada Teras, masing-masing satu untuk SUPP dan serpihannya, UPP, manakala SPDP tidak diperuntukan. Sekali imbas peranan parti-parti serpihan mengatasi parti induk masing-masing. 

Politik "pecah dan perintah" menjadikan parti politik bukan lagi wadah untuk perjuangan ummah tetapi lebih memihak mempertontonkan parti politik adalah wadah untuk survival politik peribadi dan kelompok atau kroni. SUPP sebuah parti yang paling senior, lebih awal penubuhan dan gerakan politiknya dari PBB dan SNAP, yang sentiasa consistant dalam perjuangan "Chinese based" walaupun keahlian terbuka, sejak zaman belum penubuhan Malaysia. Hari ini semakin luntur kesemerbakkannya, pengundi setia beralih arah ke parti dari Semenanjung dan ianya berpecah hingga memunculkan serpihan. 

PRN Sarawak 2

KEUPAYAAN BN MENYEKAT KECENDERUNGAN TEMPIAS POLITIK ARUS PERDANA

Sejauhmana keupayaan BN mempertahankan kuasa di Sarawak selepas era Tun Abdul Taib Mahmud adalah ukuran sebenar pencapaian dalam Pilihan Raya Negeri ke 11 (PRN11). Lantaran kecenderungan pengundian di Sarawak sejak 10 tahun terakhir meletakkan pencapaian BN berterusan menurun. Kecenderungan dan corak keputusan membuat pilihan sedikit demi sedikit ke arah pengaruh politik arus perdana nasional. Sebelum ini, pemilih Sarawak agak terasing dari gelombang nasional lantaran ianya lebih didominasi oleh isu-isu tempatan atau kenegerian dan peranan parti-parti tempatan lebih menonjol.

Sungguhpun telahan dan ramalan awam, BN tidak menghadapi masalah mempertahankan kerajaan negeri Sarawak, perhatian ditumpukan kepada prestasi BN yang berdepan dengan trend penolakan rakyat secara beransur, sama ada dalam PRN ataupun PRU, dalam tempoh 10 tahun terakhir. Sarawak sebagai antara kubu kuat BN selain Sabah dan Johor berdepan dengan hakisan lagenda kubu kuat. Ada kaitan yang erat hasil keputusan pilihan raya peringkat DUN dan Parlimen dalam tempoh tersebut, walaupun Sarawak mengadakan pilihan raya terasing dari pilihan raya nasional atau PRU. 

Dalam PRN8 (PRN 2001), BN memperolehi 71.11% undi popular dengan memenangi 60 dari jumlah 62 kerusi DUN. DAP, parti nasional yang sudah lama bertapak di Sarawak yang meletakkan 13 calon cuma memnangi 1 kerusi sahaja. Parti Keadilan Nasional (kemudiannya Parti Keadilan Rakyat) dan Pas, yang baru menyertai politik Sarawak, gagal memenangi sebarang kerusi. 

PRN9 (PRN 2006) yang diadakan selepas persempadanan semula kawasan pilihan raya di Sarawak, termasuk bahagian pilihan raya Parlimen, dalam tahun 2004, bolehlah disifatkan satu kegagalan bagi BN, yang berkuasa. Persempadanan tidak memberi manfaat besar kepada BN.  Undi popular BN cuma 61.8%, dan dengan pertambahan 9 kerusi baru DUN, BN cuma dapat menambah dari 60 ke 62 kerusi sahaja. Dalam PRN8, BN hilang hanya 2 kerusi sahaja tetapi dalam PRN9, BN kalah 9 kerusi DUN. 

PRN10 (PRN 2011) memberikan prestasi BN paling buruk selepas PRN5 (PRN 1986) yang diadakan selepas peristiwa Ming Court. BN cuma perolehi 55.36% undi popular dan BN cuma pungut 56 kerusi DUN, sementara parti-parti nasional, DAP dan PKR memungut 15 kerusi. 

Umumnya prestasi yang merudum dari tahun ke tahun ini dikaitkan dengan kepimpinan Tun Abdul Taib Mahmud. Apakah pengunduran Taib Mahmud akan membuka ruang dan peluang memulihkan imej BN menerusi kepimpinan baru, TS Adenam Satem. Tugas utama BN bukan sekadar mempertahan kuasa tetapi memperbaiki sokongan popular rakyat yang diukur menerusi pendekatan undi popular. 

Di samping itu, dengan pertambahan 11 kerusi baru hasil persempadanan kawasan pilihan raya 2014, sepatutnya BN dengan mudah boleh memperolehi 10 kerusi luar bandar baru tersebut. Seandainya BN gagal melepasi 66 kerusi dalam PRN11, pengunduran kepimpinan lama dan persempadanan semula kawasan pilihan raya, menggambarkan kegagalan BN mempertahankan legasi kubu kuat dan faktor penentu kuasa masa akan datang. 

Prestasi tidak  memberangsang BN dalam PRN10, lima tahun lepas, bukan kebergantungan kepada isu tempatan atau kepimpinan setempat, ianya lebih menyerlahkan penyebarluasan politik arus perdana. Apa yang berlaku di Semenanjung turut tempiasnya ke kepulauan Borneo. Pencapaian BN dalam PRN10 sebanyak 55.36% undi popular, tidak jauh beza dengan pencapaian BN di kerusi DUN Sabah sebanyak 55.67% dan 53.98% undi popular kerusi-kerusi DUN Johor dalam PRU13 (PRU 2013), di mana Sarawak, Sabah dan Johor adalah medan pergantungan BN selepas PRU 1999. Justeru itu, pecahan dan pertambahan kerusi pilihan raya lebih diperbanyakkan di negeri-negeri tersebut dalam kerja-kerja persempadanan semula kawasan pilihan raya selepas 1999. 

Isu nasional seperti kekurangan bekalan barangan disertai kenaikan harga lebih menguasai pola pemilihan pengundi dalam PRN10. Kali ini, isu yang lebih dominan ialah GST, yang berkaitan dengan kehidupan harian masyarakat sebagai pengguna akan menghiasi paparan dan tanggapan rakyat. PRK Rompin dan PRK Permatang Pauh memberikan impaks besar kepada prestasi BN. 

Tidak dapat dinafikan rekod dan kewibawaan kepimpinan Adenam Satem akan banyak membantu pencapaian dan tanggapan pemilih terhadap BN, tetapi isu arus perdana seperti GST di samping 1MDB, akan turut  berperanan mengendurkan kerancakan BN mengetengahkan kepimpinan baru dan agenda pembangunan fizikal yang dijanjikan. Hari ini Adenam Satem menasihatkan pengundi Sarawak, PRN ini ialah untuk mempertahankan Adenam sebagai memimpin kerajaan Sarawak  bukan untuk memilih seorang Perdana Menteri. Apakah tersiratnya bahawa sepatutnya isu-isu tempatan dijadikan keutamaan bukannya isu nasional diperbesarkan.

 



 

PRN Sarawak 1

PRN SARAWAK MENGUKUR KEUPAYAAN KEPIMPINAN BARU

Dewan Undangan Negeri Sarawak semasa akan berakhir mandat pada 20/06/2016, telah dibubarkan 11/04/2016. Hari ini, Suruhanjaya Pilihan Raya (SPR) umumkan, hari pengundian bagi Pilihan Raya Negeri ke 11 (PRN11) pada 07/05/2016 dan penamaan calonnya 25/04/2016.


PRN11 agak menarik kerana ianya adalah jawapan kepada sekurang-kurangnya 5 faktor;

Pertama: Tindakan berani dan luar biasa TS Adenan Satem selaku Pengerusi BN Sarawak mengumumkan pada 30/01/2016,  PRN11 diadakan pada 30/4/2016, iaitu memberi tempoh 3 bulan makluman kepada semua pihak terlibat. Sungguhpun rasminya terpulang kepada SPR selaku pengendali, akan bertindak bila badan perundangan dibubarkan. Lazimnya urusan atau pengumuman pembubaran DUN atau Parlimen dimaklumkan untuk pengetahuan umum secara mengejut kepada pihak lawan atau pembangkang. Tempoh makluman pembubaran dewan perundangan, hari penamaan calon dan hari mengundi dalam tempoh yang dekat. 

Apakah keberanian dan keterbukaan BN di bawah DS Adenam akan membuka lambaran baru dalam politik demokrasi kepilihanrayaan, akan diterima baik oleh pengundi yang semakin terdedah kepada sebarluas pendidikan politik. Sejauhmana pendekatan DS Adenam selaku pemimpin baru sebuah kerajaan negeri dianggap sebagai politik anak jantan sebagaimana pendekatan Tunku berdepan dengan Pilihan Raya Umum 1969, yang memberikan tempoh yang panjang untuk rakyat bersedia membuat keputusan di peti undi. Kita menunggu impaks dari pendekatan Adenam ini berbanding kesan kepada kerajaan pimpinan Tunku dalam PRU 1969. 

Kedua: PRN11 ini bolehlah disifatkan mekanisme memperkukuh kedudukan BN menerusi persempadanan kawasan pilihan raya. Mana-mana kerajaan akan mengambil peluang peruntukan Perlembagaan ini menyusun persempadanan kawasan undi yang boleh membuka ruang menambah kawasan atau kerusi yang berpotensi untuk menang. Mekanisme gerry meandering yang mengeksploitasikan persempadanan semula berasaskan prestasi dan kekuatan parti pemerintah. 

Persempadanan kawasan pilihan di Sarawak yang selesai dalam tahun 2014 telah menambahkan kawasan pilihan raya negeri dari 71 kepada 82, tambahan 11 kawasan baru atau 11 kerusi untuk DUN Sarawak. Secara langsung, penambahan kerusi baru, sebahagiannya untuk mempastikan parti-parti serpihan dari komponen BN diperuntukan agihan. 11 kawasan baru diagihkan kepada; 5 kepada Parti Bumiputra Bersatu (PBB) iaitu 3 kerusi atau kawasan majoriti Melayu/Melanau, 2 kerusi Iban, 2 untuk Parti Rakyat Sarawak (PRS); kerusi Iban dan Orang Ulu. Baki 4 kerusi lagi ( 2 kerusi Bidayuh, 1 kerusi Cina dan 1 kerusi Orang Ulu) iaitu untuk parti yang bercakaran dan serpihannya: Sarawak United People's Party (SUPP) dan serpihannya UPP, Sarawak Progressive Democratic Party (SPDP) dan serpihannya TERAS. 

Dalam PRN10, BN tewas di 15 kerusi iaitu 13 kerusi Cina dan masing-masing satu kawasan majoriti Iban dan Orang Ulu, yang ditandingi calon-calon SUPP dan SPDP mewakili BN. Persempadanan ala Sarawak yang lebih menjaga kepentingan parti komponen ini, lebih tumpu kepada kawasan majoriti Melayu/Melanau dan Bumiputera lain, yang menampakkan pengukuhan PBB dan PRS yang memberikan kemenangan kepada BN. 

Sebagaimana lazim, pertambahan kawasan pilihan raya atau kerusi akan memberi kesan positif kepada BN. Tambahan pula kekuatan PBB serta PRS serta sokongan Melayu/Melanau dan Iban lebih banyak membantu BN. Sebaliknya Sarawak mengalami sejarah berbeza, dalam PRN8 (2001), BN di bawah Abdul Taib Mahmud memenangi 60 dari jumlah 62 kerusi DUN dengan 71.16% undi popular. Jauh lebih baik dari PRN7 (1996), BN cuma dapat 57 kerusi DUN dan kalah di 5 kawasan, dengan 67.65% undi popular. 

PRN9 (2006) berlangsung selepas persempadanan semula kawasan pilihan raya yang memberikan 9 kerusi tambahan untuk DUN. BN perolehi undi popular yang menurun kepada 61.18% dan menang 62 kerusi dan kalah 9 kerusi, dengan DAP berjaya menambah dari 1 kerusi kepada 6 kerusi. Dalam PRN10 (2011), BN di bawah Abdul Taib Mahmud, gagal meningkat prestasi, menangi 56 kerusi dan pembangkang bertambah kuat di DUN; 12 DAP dan 3 PKR. Undi popular BN turun ke 55.36% undi popular. 

Apakah persempadanan semula kawasan pilihan raya dengan memperbanyakkan kerusi di luar bandar akan membantu BN memperbaiki pencapaian setelah perubahan kepimpinan.  


Ketiga:  Sejauhmanakah kebenaran realiti dalam politik Malaysia, permintaan kepada mandat untuk mengesahkan kredibiliti seorang pemimpin akan mendapat sokongan besar. Adenam Satem secara demokrasi parlimennya belum disahkan sebagai seorang ketua kerajaan, lantaran beliau menerima pelawaan memimpin sebuah kerajaan di pertengahan penggal. Dalam konteks dan pengalaman Malaysia, mana-mana pemimpin yang belum diuji, akan diberikan sokongan besar sebagai mengesahkan mandat. 

Keempat: Apakah BN selesa berdepan pilihan rakyat dalam permintaan pengesahan mandat dalam parti-parti komponen bercelaruan. SUPP, sebuah parti paling kanan dalam politik Sarawak yang aktif sebelum penubuhan Malaysia, berdepan krisis keyakinan dan perpecahan. Faktor utama keretakan SUPP ialah rentetan berbagai isu selepas kekalahan teruk calon-calon SUPP mewakili BN. Sungguhpun SUPP sebuah parti berbilang kaum yang dimonopoli oleh penyokong Cina dan Bidayuh, tetapi ianya lebih menampakkan sebuah parti mewakili masyarakat Cina. Kesan besarnya, terbentuk UPP, bila pemimpin-pemimpin kanan keluar parti. 

SPDP sebuah parti serpihan Sarawak National Party (SNAP) berpecah pula kepada sebuah serpihan baru; TERAS. Politik "serpihan dalam serpihan", wujud setelah semua ADUN keluar parti, yang merupakan pimpinan utama parti. Pemimpin yang membentuk serpihan dari parti asal, SNAP, jugalah yang membentuk serpihan baru. Prestasi SPDP tidaklah secemerlang PBB dan PRS dalam PRN10. 

Dalam lingkaran politik serpihan dan pemimpin bertukar warna, mampukan BN menghadiahkan kemenangan besar buat Adenam Satem sebagai pengesahan mandat.  Tugasan Adenam Satem bukan sahaja mendapat mandat baru untuk meneruskan kelangsungan pemerintahan BN yang diambilalih dari Abdul Taib Mahmud tetapi memperbaiki prestasi BN yang semakin merosot sejak 3 PRN terakhir. 

Kelima: PRN11 ini adalah satu medan menguji keupayaan pakatan pembangkang baru; Pakatan Harapan. Jika dalam PRN10, hasil pakatan pembangkang di bawah Pakatan Rakyat yang menggabungkan kerjasama politik; PKR, DAP dan Pas berjaya menterjemahkan inspirasi politik arus perdana. Politik arus perdana yang dalam kecenderungan mengseimbangkan kuasa antara BN dengan pembangkang, di mana hasilnya dalam PRU13 keseimbangan ini direalisasikan bila BN cuma disokong oleh 47% pemilih sahaja, walaupun berupaya memenangi majoriti kerusi dewan perundangan. 

Setelah tersingkir Pas dari pakatan pembangkang utama, terbentuk Pakatan Harapan yang menggabungkan kerjasama DAP, PKR dan parti baru serpihan Pas; Parti Amanah Negara.  Sejauhmana PRN11, menyaksikan keupayaan pakatan baru pembangkang utama dalam mencabar BN untuk menafikan kuasa dua pertiga di DUN Sarawak. Jika realiti hasil PRN10 (2011) diterjemahkan dalam PRU13 (2013), apakah prestasi sama ada BN atau Pakatan Harapan dan juga Pas yang istihar dirinya sebagai kuasa ketiga dalam PRN11 ini sebagai bayangan senario politik arus perdana yang menentukan PRU14, dua tahun akan datang. Justeru sama ada BN atau pakatan pembangkang, melibatkan aktor-aktor serpihan, PRN11 bolehkan dianggap sebagai persaingaan seimbang atau evenly contested di gelanggang BN.