Ulasan buku: Pas & Pilihanraya

ULASAN BUKU: PAS & PILIHANRAYA

Terima kasih buat Sdr Mohd Hasbie Muda yang menghadiahkan saya buku terbarunya; Pas & Pilihanraya. Usaha beliau menghasilkan sebuah analisa pencapaian Pas dalam demokrasi pilihan raya, bermula pilihan raya pertama 1955 hingga kini, bolehlah dibanggakan.

Buku setebal 163 halaman termasuk rujukan dan lampiran ini yang dipersembahkan dalam bentuk analisis fakta memerlukan pandangan pembaca secara ikhlas demi kesuburan ilmu. 

Dalam Bab 1, Sdr Hasbie memperkenalkan Pas, dari sudut sejarah, kepimpinan dan penyertaan politik kepilihanrayaan. Olahannya yang mudah difahami amat sesuai untuk tatapan masyarakat awam, menjadikannya sebuah hasil karya dalam linkungan bacaan umum, tidak diberatkan kepada liputan akademik. 

Bab 2 merumuskan pencapaian Pas di peringkat parlimen, sementara Bab 3 difokuskan kepada pencapaian di peringkat negeri. Suka saya menurunkan beberapa kesilapan fakta dalam kedua-dua bab ini, yang boleh menjejaskan kemurnian ilmu serta tanggapan khalayak pembaca yang mencintai percambahan idea.

Di halam 17, beliau mengaitkan Ahmad Boestamam dengan Parti Sosialis Rakyat Malaysia (PSRM). Sejarah mencatatkan Ahmad Boestamam adalah Ketua Umum Partai Rakyat Malaya semenjak penubuhan dalam tahun 1955. Bila beliau keluar tahanan ISA, 1967, setelah ditahan semenjak 1964, beliau keluar parti kerana pertentangan pendapat dengan young turks dalam parti dan digantikan oleh Kassim Ahmad. Partai Rakyat di bawah kepimpinan Kassim mengubah ideologi parti kepada sosialisme saintifik, asas penubuhannya oleh Boestamam adalah ideologi marhaenisme. Boestaman ke luar negara melanjutkan pelajaran dan pulang dalam tahun 1969 menubuhkan Partai Marhaen Malaysia. Kassim keluar PSRM, kemudian sertai UMNO, diambilalih oleh Dr Syed Husin Ali, dalam tahun 1984. Dalam tahun 1990, perkataan "sosialisme" digugurkan dari nama parti dan kembali sebagai Partai Rakyat, dan perkataan "Malaya" ditukar kepada "Malaysia", 

Kemenangan cemerlang Perikatan serta kemerosotan Pas dan parti pembangkang lain dalam PRU 1964, di samping faktor penahanan pemimpin pembangkang, faktor lompat parti di kalangan wakil rakyat Pas, yang menjatuhkan kerajaan Pas Terengganu (1961) memberi kesan sokongan dalam PRU berkenaan, di samping keluar parti pemimpin tertinggi parti, Setiausaha Agung Pas dan Ahli Parlimen Tanah Merah, Othman Abdullah. Tahanan ISA ke atas Yang Dipertua (YDP), Dr Burhanuddin Mohd Noor (Ahli Parlimen Besut), Naib YDP, Raja Abu Hanifah (Ahli Parlimen Pasir Mas Hulu), Ustaz Nik Abdullah Arshad (ADUN Kota Bharu Pantai), Saufi Idris (ADUN Kota Bharu Timur) dan Tuanguru Haji Hassan (ADUN Tendong), membantu menjejaskan prestasi Pas. Faktor yang paling dominan, saya kira adalah faktor mandat kepada kerajaan Perikatan yang mengetuai kerajaan baru dibentuk; Malaysia, dan faktor keselamatan negara ekoran ancaman konfrantasi. Kedua-dua faktor terakhir ini, lebih memihak kepada Perikatan.

Ulasan mengenai prestasi Pas dalam PRU 1969, faktor persefahaman pilihan raya untuk mengelakkan perpecahan undi di kalangan parti pembangkang sebagaimana dua PRU sebelumnya, hanya beri impaks di luar Kelantan. Kes lompat parti di kalangan ADUN dan cubaan undi tak percaya, 1968, sedikit sebanyak ada kesan sokongan kepada Pas. Secara langsung menunjukkan krisis dalaman di Kelantan.

Di muka surat 29,  SNAP hanya menang 9 kerusi parlimen dalam PRU 1974, bukan 13 kerusi. 

Sdr Hasbie menganalis hasil pencapaian Pas dalam PRU 1986 di halaman 35 hingga 37, yang merumuskan pencapaian terburuk Pas dalam sejarah demokrasi kepilihanrayaan di Malaysia. Secara peribadi, saya melihat berdasarkan pemerhatian sebelum dan semasa PRU berkenaan dijangkakan prestasi Pas akan lebih baik berbanding PRU 1982. Kerjasama pilihan raya Pas dengan parti-parti kecil yang tidak berpengaruh, kegagalan menarik undi Cina, walaupun dari segi undi popular Pas bertambah baik tetapi gagal menambah kerusi. Kesan persempadanan semula kawasan pilihan raya, 1983, yang digunapakai dalam PRU ini memberi kesan yang besar kepada Barisan Nasional.

Sdr Hasbie melihat kejayaan cemerlang hasil kerjasama Pas dengan Parti Semangat 46, Berjasa dan Hamim menerusi Angkatan Perpaduan Ummah (APU) dalam PRU 1990, hanya di Pantai Timur sahaja. Undi APU menerusi Pas atau Semangat 46, terutama di sebelah utara; Kedah, Perlis dan Perak, tidak memberangsangkan, malah di setengah kawasan undi calon Pas dan calon Semangat 46, lebih rendah berbanding perolehan calon Pas yang bertanding di kawasan sama dalam PRU 1986. 

Di halaman 39, dalam PRU 1995, Semangat 46 hanya menang 6 kerusi parlimen sahaja bukan 8 kerusi, bila gagal pertahan kerusi Kuala Terengganu dan Peringat (dulunya Kok Lanas).

Halaman 40 hingga 41 mengetengahkan kejayaan besar Pas dalam PRU 1999, menerusi kerjasama dalam Barisan Alternatif, dengan faktor utama; ayungan tinggi pengundi Melayu dari BN ke Pas dan Parti Keadilan Nasional (KeADILan). Sebaliknya, undi Cina bersama BN, dan menyaksikan pencapaian DAP paling rendah, kesan kerajaan Persekutuan memenuhi beberapa tuntutan komuniti Cina. Kerajaan BN terdesak  melayani tuntutan kaum itu menerusi MCA, di atas sokongan masyarakat Cina kepada BN, setelah pengundi Melayu menolak BN untuk membantu menubuhkan sebuah kerajaan di Kelantan (1990). 

Sdr Hasbie tidak mengambil faktor persempadanan kawasan pilihan raya 2003 yang menfokus kepada mewujudkan lebih banyak kawasan campuran, kerana pengalaman PRU 1990, PRU 1995 dan PRU 1999, menyaksikan BN tidak boleh lagi bergantung kepada pengundi Melayu dan luar bandar, sunggupun UMNO itu kampungan sifatnya. Justeru pengundi Melayu kembali ke pangkuan BN, sementara pengundi bukan Melayu mengekalkan sokongan, memberikan kemenangan besar kepada BN dan Pas hilang banyak kerusi dan sebuah kerajaan negeri. PRU 2008, bentuk persempadanan kawasan pilihan raya 2003, memberi kesan buruk kepada BN bila pengundi bukan Melayu berubah angin.

Di halaman 59, dalam PRU 1986, calon Pas yang menang di kerusi Langgar ialah Sheikh Muhammad Abdullah, menewaskan Cikgu Saad Yasin, mewakili BN. Saad adalah ADUN kawasan berkenaan yang menang menerusi tiket Pas dalam PRU 1982. Beliau dikenakan tindakan tatatertib dan dipecat dari Pas, dan kemudian masuk UMNO.

Analisis beliau mengenai pencapaian Pas di Terengganu, di halaman 67 hingga 70 mencatat 3 kesilapan maklumat. ADUN Batu Buruk 1969-1974 ialah Ismail Mat Daud, bukan Mat Yasin Daud.

Dalam PRU 1990, Pas menang 8 kerusi, bukan 7. Sdr Hasbie tidak menyebut kemenangan Pas di kerusi Bukit Payong menerusi Ustaz Baharuddin Mohamad. Baharuddin menjadi ADUN untuk tempoh 1 tahun 5 bulan kerana terlibat dengan petisyen pilihan raya yang membawa kepada pilihan raya kecil pada 21.04.1992. Beliau kalah dalam PRK dengan 389 undi kepada calon BN, yang ditewaskannya dengan 17 undi dalam PRU 1990.

Dalam PRU 1995, Pas cuma pertahan 4 kerusi; Wakaf Mempelam, Manir, Batu Buruk dan Rhu Rendang, dan hilang 4 kerusi: Bandar, Jerteh, Jabi dan Bukit Payong. Berjaya tambah 3 kerusi; Tepoh, Telok Pasu dan Alor Limbat. Dalam PRU 1995, Pas menang 7 kerusi negeri bukan 5 sebagaimana catatan Sdr Hasbie. Kerusi Alor Limbat yang dimenangi menerusi Yahya Ali, tidak tersenarai.

Di halaman 74, salah satu kerusi yang dimenangi Pas dalam PRU 1974 menerusi BN ialah Lubok Merbau bukan Gunong Kerbau, oleh Mohamed Junid (adik ipar Dato' Mohd Asri).

Di muka surat 77, calon Pas yang memeangi kerusi Tahan dalam PRU 1999 ialah Abdul Malik Yusoff, bukan Abdul Halim Yunan. Arwah Abdul Malik adalah mantan Setiausaha Pas Pahang.

Lampiran yang disertakan di muka surat 120 - 145, lebih elok disertakan sepenuhnya calon-calon Pas yang menang dalam pilihan raya parlimen dan negeri 1955-2013. Ketiadaan senarai bagi negeri Kelantan dan Terengganu bagi beberapa PRU, tidak melengkapkan buku untuk dijadikan sebuah bahan rujukan bagi pengulas, penggemar dan pemerhati politik. Di samping itu beberapa kesilapan fakta yang boleh memberikan reputasi yang negatif, contohnya Dato' Asri dicatatkan menang dengan majoriti 1,405 undi di kerusi parlimen Pasir Puteh dalam PRU 1959, yang sebetulnya 5,654 undi. Tiada calon parlimen Pas menang kurang dari 3,000 undi di Kelantan, masa itu.   

Cikgu Hashim Gera menang kerusi parlimen Parit dengan majoriti 505 undi, untuk mengalahkan Setiausaha Agung UMNO, Dato' Hussien Mohd Nordin. Sungguhpun Cikgu Hashim, kemudiannya dikenakan tindakan tatatertib dan dipecat dari Pas, kejayaannya tersebut perlu dihormati.

Syabas di atas kesungguhan dan komitmen Sdr Hasbie mengusahakan penerbitan ini, demi memeriahkan dunia ilmu yang memerlukan kepada ketepatan fakta, butiran yang bertanggungjawab dan kupasan yang adil. Semoga buku ini boleh dijadikan bahan rujukan yang amat berguna untuk semua pihak.